مطالعات امکان سنجی صادرات چیست؟{بررسی 6 مرحله آن}

در دنیای پیچیده و پویای تجارت بین‌الملل، صادرات یکی از مهمترین ابزارهای توسعه اقتصادی به شمار می‌رود. با این حال، ورود به بازارهای بین‌المللی بدون تحلیل و بررسی‌های دقیق، می‌تواند با خطرات و چالش‌های جدی همراه باشد. مطالعات امکان‌ سنجی صادرات یکی از ابزارهای حیاتی است که به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا تصمیمات آگاهانه‌تری در مورد ورود به بازارهای جدید بگیرند. این مقاله به بررسی جامع مطالعات امکان‌ سنجی صادرات می‌پردازد و فرآیندهای مختلف آن را با جزئیات شرح می‌دهد.

تعریف مطالعات امکان‌ سنجی

امکان‌سنجی به فرآیندی اطلاق می‌شود که در آن، توانایی‌ها و قابلیت‌های یک پروژه یا طرح برای تحقق اهداف مشخص، مورد بررسی قرار می‌گیرد. این فرآیند شامل تحلیل‌های مختلف از جمله فنی، اقتصادی، قانونی و عملیاتی است که به تصمیم‌گیرندگان کمک می‌کند تا بتوانند با اطمینان بیشتری تصمیم‌گیری کنند.

مطالعات امکان‌ سنجی صادرات چیست؟

مطالعات امکان‌سنجی صادرات مجموعه‌ای از بررسی‌ها و تحلیل‌هاست که به منظور ارزیابی امکان‌پذیری و موفقیت‌آمیزبودن صادرات محصولات یا خدمات به بازارهای خارجی انجام می‌شود. این مطالعات به شرکت‌ها کمک می‌کند تا با در نظرگرفتن تمامی جوانب، از جمله بازار هدف، رقبا و مقررات صادراتی، تصمیمات مناسبی در حوزه تجارت بگیرند.

از نگاه  گروه بازرگانی هرمس که در حوزه‌های متنوعی همچون صادرات به روسیه، واردات گوشت، و سرمایه‌گذاری در طرح‌های سودده اقتصادی فعالیت دارد، انجام مطالعات امکان‌ سنجی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این مطالعات به شرکت رشد و توسعه تجارت هرمس کمک می‌کند تا از مشکلات و چالش‌های احتمالی که ممکن است در طول فرآیند صادرات به بازارهای پیچیده‌ای مانند روسیه با آن‌ها مواجه شود، آگاهی کامل پیدا کند.

همچنین مطالعات امکان‌ سنجی می‌تواند به بهینه‌سازی فرآیندهای تجاری، شناسایی بهترین فرصت‌ها و کاهش ریسک‌های اقتصادی کمک شایانی کند و به شرکای تجاری هرمس  از بابت ایمن بودن مسیر تجارت و بازرگانی اطمینان خاطر دهد. نکته مهمی که درباره گروه بازرگانی هرمس وجود دارد این است که هیچ طرح اقتصادی را بدون بررسی علمی و فقط با تکیه بر دانش قدیمی و تجربه های سنتی تایید نمی‌کند. علمی بودن مسیر تجارت با هرمس یکی از نقاط قوت این گروه بازرگانی نشناخته می‌شود.  بدون انجام این مطالعات، شرکت ممکن است با ضررهای اقتصادی و از دست دادن بازارهای استراتژیک مانند روسیه مواجه شود، که می‌تواند تأثیر منفی بر رشد و توسعه بلندمدت شرکت رشد و توسعه تجارت هرمس داشته باشد.

به همین دلیل، مطالعات امکان‌ سنجی صادرات و واردات نه تنها به عنوان یک ابزار ضروری برای تصمیم‌گیری‌های استراتژیک، بلکه به عنوان یک عامل کلیدی برای موفقیت و پایداری در بازارهای بین‌المللی برای گروه بازرگانی هرمس شناخته می‌شود.

مراحل مطالعات امکان سنجی صادرات

مطالعات امکان‌ سنجی صادرات شامل چندین مرحله است که در زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

1. آشنایی با طرح و شرکت

این مرحله شامل شناخت کامل از محصول یا خدمت مورد نظر، ظرفیت‌های تولیدی شرکت، و اهداف صادراتی آن است. در این بخش، توانایی‌ها و محدودیت‌های شرکت برای صادرات به طور دقیق مورد بررسی قرار می‌گیرد.

2. بررسی اقتصادی

در این مرحله، تحلیل‌های اقتصادی از جمله هزینه‌های تولید، قیمت‌گذاری، تحلیل رقابت و تحلیل بازار انجام می‌شود. این تحلیل‌ها به شرکت کمک می‌کند تا بتواند بازار هدف را شناسایی کرده و استراتژی‌های مناسب برای ورود به آن را تدوین کند.

3. مطالعات فنی و برآورد امکانات زیربنایی

در این بخش، توانایی‌های فنی شرکت برای تولید و صادرات محصول یا خدمت مورد بررسی قرار می‌گیرد. این شامل تحلیل زیرساخت‌ها، تجهیزات و تکنولوژی‌های مورد نیاز است.

4. برآورد سرمایه‌گذاری طرح

این مرحله شامل محاسبه هزینه‌های مربوط به سرمایه‌گذاری برای اجرای طرح صادراتی است. این هزینه‌ها شامل هزینه‌های تولید، حمل‌ونقل، بازاریابی و دیگر هزینه‌های مرتبط است.

5. پیش‌بینی مالی و نحوه تأمین مالی

در این مرحله، برآورد درآمدها و هزینه‌ها، پیش‌بینی سود و زیان و تحلیل نقطه سربه‌سر انجام می‌شود. همچنین منابع مالی مورد نیاز برای اجرای طرح و روش‌های تأمین آن نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد.

6. تعیین شاخص‌های مالی و اقتصادی

این شاخص‌ها شامل نسبت‌های مالی مختلف، مانند نرخ بازگشت سرمایه (ROI)، ارزش خالص فعلی (NPV) و نرخ بازده داخلی (IRR) است که به ارزیابی سودآوری و پایداری طرح کمک می‌کند.

زمینه‌های مهم در مطالعات امکان سنجی (TELOS) با نگاه به صادرات

1. امکان‌سنجی فنی (Technical)

2. امکان‌سنجی اقتصادی (Economic)

3. امکان‌سنجی قانونی  (Legal)

4. امکان‌سنجی عملیاتی (Operational)

5. امکان‌سنجی زمان‌بندی (Scheduling)

به کسب‌وکارها کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری در مورد ورود به بازارهای بین‌المللی بگیرند.

1. امکان‌سنجی فنی (Technical Feasibility)

امکان‌سنجی فنی به بررسی توانایی‌های فنی شرکت برای تولید و ارائه محصولات یا خدمات در بازارهای خارجی می‌پردازد. این زمینه شامل ارزیابی موارد زیر است:

• تکنولوژی تولید: بررسی اینکه آیا تکنولوژی مورد استفاده برای تولید محصول یا ارائه خدمات برای بازار هدف مناسب است یا خیر. در صادرات، ممکن است نیاز به تطبیق یا ارتقای تکنولوژی‌های موجود برای پاسخگویی به نیازهای بازار خارجی باشد.

• کیفیت محصولات: بررسی استانداردهای کیفی مورد نیاز در بازار هدف و اطمینان از اینکه محصولات شرکت می‌توانند این استانداردها را رعایت کنند. برای مثال، برخی کشورها ممکن است استانداردهای کیفی سخت‌گیرانه‌تری نسبت به کشور مبدأ داشته باشند.

• ظرفیت تولید: بررسی اینکه آیا شرکت توانایی تولید حجم مورد نیاز برای صادرات به بازار هدف را دارد یا خیر. این شامل ارزیابی زیرساخت‌ها، نیروی انسانی و تجهیزات تولیدی نیز می‌شود.

2. امکان‌سنجی اقتصادی (Economic Feasibility)

امکان‌سنجی اقتصادی شامل تحلیل‌هایی است که به ارزیابی سودآوری و بازده اقتصادی طرح صادراتی می‌پردازد. در این بخش، موارد زیر مورد توجه قرار می‌گیرد:

• هزینه‌های تولید و صادرات: برآورد هزینه‌های کلی شامل هزینه‌های تولید، بسته‌بندی، حمل‌ونقل، بیمه، تعرفه‌های گمرکی و سایر هزینه‌های مرتبط با صادرات.

• تحلیل بازار و قیمت‌گذاری: بررسی بازار هدف از نظر اندازه، تقاضا، رقابت و قیمت‌گذاری. این تحلیل‌ها کمک می‌کند تا شرکت بتواند قیمت مناسبی را برای محصولات خود در بازار هدف تعیین کند که هم رقابتی باشد و هم سودآور.

• منابع مالی و سرمایه‌گذاری: ارزیابی نیازهای مالی برای اجرای طرح و بررسی منابع مالی موجود. همچنین، تحلیل سودآوری و بازده سرمایه‌گذاری (ROI) برای اطمینان از توجیه‌پذیری اقتصادی صادرات.

3. امکان‌سنجی قانونی (Legal Feasibility)

امکان‌سنجی قانونی به بررسی مقررات و قوانین مرتبط با صادرات محصول به بازار هدف می‌پردازد. این بخش شامل موارد زیر است:

• قوانین صادرات و واردات: بررسی مقررات صادرات در کشور مبدأ و مقررات واردات در کشور هدف. این شامل محدودیت‌های قانونی، تعرفه‌ها، مجوزها و استانداردهای محصول است.

• حقوق مالکیت فکری: در صورتی که محصولات شامل نوآوری‌های فنی یا برندهای ثبت‌شده باشند، بررسی قوانین مربوط به حقوق مالکیت فکری در کشور هدف ضروری است.

• قراردادها و توافقات بین‌المللی: بررسی توافقات تجاری بین‌المللی و قراردادهای موجود که می‌توانند بر شرایط صادرات تأثیر بگذارند. برای مثال، تعرفه‌های ترجیحی یا مقررات مربوط به تجارت آزاد.

4. امکان‌سنجی عملیاتی (Operational Feasibility)

امکان‌سنجی عملیاتی به بررسی توانایی‌های سازمانی و عملیاتی شرکت برای اجرای موفقیت‌آمیز طرح صادراتی می‌پردازد. این شامل ارزیابی موارد زیر است:

• توانمندی‌های مدیریتی: بررسی مهارت‌ها و توانایی‌های تیم مدیریتی شرکت برای برنامه‌ریزی، اجرا و مدیریت صادرات. این شامل تجربه‌های قبلی در حوزه صادرات و توانایی مدیریت زنجیره تأمین بین‌المللی است.

• ساختار سازمانی و منابع انسانی: ارزیابی ساختار سازمانی شرکت و بررسی اینکه آیا منابع انسانی موجود می‌توانند نیازهای عملیات صادراتی را برآورده کنند. ممکن است نیاز به آموزش یا استخدام نیروهای جدید برای مدیریت فرآیند صادرات باشد.

• لجستیک و زنجیره تأمین: بررسی سیستم‌های لجستیکی و زنجیره تأمین شرکت برای اطمینان از توانایی تحویل به موقع و با کیفیت محصولات در بازار هدف. این شامل تحلیل حمل‌ونقل، انبارداری و توزیع در سطح بین‌المللی است.

5. امکان‌سنجی زمان‌بندی (Scheduling Feasibility)

امکان‌سنجی زمان‌بندی به بررسی برنامه‌ریزی زمانی برای اجرای طرح صادراتی می‌پردازد. این بخش شامل موارد زیر است:

• تعیین زمان‌بندی تولید و تحویل: برنامه‌ریزی برای تولید، بسته‌بندی و حمل‌ونقل محصولات به بازار هدف. این شامل بررسی مدت‌زمان لازم برای هر مرحله از فرآیند صادرات است.

• مدیریت زمان‌بندی قراردادها و تعهدات: بررسی تعهدات زمانی نسبت به مشتریان بین‌المللی و اطمینان از توانایی شرکت در رعایت مهلت‌های تعیین شده. این موضوع به ویژه در قراردادهای بزرگ و حساس اهمیت زیادی دارد.

• ریسک‌های مرتبط با تأخیرات: شناسایی و تحلیل ریسک‌های مرتبط با تأخیرات در اجرای طرح صادراتی و برنامه‌ریزی برای مدیریت این ریسک‌ها.

بررسی 12 مزیت مطالعات امکان سنجی صادرات

انجام مطالعات امکان سنجی پیش از شروع صادرات مزایای زیادی دارد. این مطالعات به شرکت‌ها کمک می‌کند تا از خطرات احتمالی جلوگیری کرده و از منابع خود به بهترین شکل استفاده کنند. همچنین، امکان‌سنجی به شرکت‌ها کمک می‌کند تا فرصت‌های جدید را شناسایی کرده و استراتژی‌های مناسبی برای بهره‌برداری از آن‌ها تدوین کنند.

1. کاهش ریسک‌های اقتصادی

• انجام مطالعات امکان سنجی به شرکت‌ها کمک می‌کند تا ریسک‌های مالی و اقتصادی مرتبط با ورود به بازارهای جدید را شناسایی و ارزیابی کنند. این فرآیند به تصمیم‌گیرندگان این امکان را می‌دهد که برنامه‌های خود را بر اساس داده‌های واقعی و پیش‌بینی‌های دقیق تنظیم کنند، و از ورود به پروژه‌هایی که پتانسیل سودآوری پایین یا ریسک‌های بالا دارند، اجتناب کنند.

2. تعیین دقیق بازار هدف

• یکی از مهم‌ترین مزایای امکان‌سنجی صادرات، شناسایی دقیق بازارهای هدف است. مطالعات امکان سنجی به شرکت‌ها کمک می‌کند تا بازارهایی را که تقاضای کافی برای محصولات یا خدماتشان وجود دارد، شناسایی کرده و به جای تلاش برای ورود به بازارهای اشباع یا نامناسب، منابع خود را به بازارهای با پتانسیل بالاتر هدایت کنند.

3. تدوین استراتژی‌های مؤثر بازاریابی

• امکان‌سنجی صادرات به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که استراتژی‌های بازاریابی خود را بر اساس تحلیل‌های دقیق از رقبا، نیازهای مشتریان، و شرایط بازار هدف تنظیم کنند. این می‌تواند شامل تعیین بهترین کانال‌های توزیع، استراتژی قیمت‌گذاری مناسب، و شناسایی فرصت‌های تبلیغاتی باشد.

4. برنامه‌ریزی مالی و تخصیص منابع بهینه

• با استفاده از مطالعات امکان سنجی، شرکت‌ها می‌توانند نیازهای مالی خود را به دقت برآورد کرده و منابع مالی خود را بهینه‌سازی کنند. این برنامه‌ریزی شامل تعیین بودجه مورد نیاز برای تولید، بازاریابی، و حمل‌ونقل محصولات و همچنین شناسایی منابع تأمین مالی است.

5. افزایش شانس موفقیت در مذاکرات تجاری

• شرکت‌هایی که با یک مطالعه امکان‌سنجی جامع وارد مذاکرات تجاری می‌شوند، احتمال موفقیت بالاتری دارند. این مطالعات اطلاعات دقیقی را درباره هزینه‌ها، قیمت‌گذاری، زمان‌بندی و ریسک‌های مرتبط ارائه می‌دهد که می‌تواند به عنوان ابزار قدرتمندی در مذاکرات با شرکا و مشتریان بین‌المللی مورد استفاده قرار گیرد.

6. تطبیق با قوانین و مقررات بین‌المللی

• یکی دیگر از مزایای مطالعات امکان سنجی، آگاهی از قوانین و مقررات مرتبط با صادرات و واردات در کشور هدف است. این آگاهی به شرکت‌ها کمک می‌کند تا با رعایت تمامی قوانین و مقررات، از مشکلات قانونی جلوگیری کرده و روند صادرات خود را به شکل روان‌تری اجرا کنند.

7. بهبود مدیریت و سازماندهی داخلی

• انجام مطالعات امکان سنجی نیازمند بررسی دقیق فرآیندهای داخلی شرکت است. این می‌تواند به بهبود مدیریت، سازماندهی بهتر، و افزایش کارآیی عملیاتی منجر شود. همچنین، شرکت‌ها می‌توانند از این فرصت برای بهبود توانایی‌های خود در زمینه تولید، لجستیک و مدیریت منابع انسانی استفاده کنند.

8. پیش‌بینی بهتر چالش‌های اجرایی

• مطالعات امکان‌ سنجی به شناسایی چالش‌های بالقوه‌ای که ممکن است در فرآیند صادرات به وجود آیند، کمک می‌کند. این چالش‌ها ممکن است شامل مشکلات مربوط به حمل‌ونقل، تأخیرات، و مسائل لجستیکی باشند. با آگاهی از این چالش‌ها، شرکت‌ها می‌توانند برنامه‌ریزی مناسبی برای مواجهه با آن‌ها داشته باشند.

9. تسهیل تأمین مالی

• بانک‌ها و مؤسسات مالی معمولاً تمایل بیشتری به تأمین مالی پروژه‌هایی دارند که بر اساس مطالعات امکان‌ سنجی دقیق و مستند تنظیم شده‌اند. بنابراین، امکان‌سنجی می‌تواند به عنوان یک ابزار حیاتی برای دسترسی به منابع مالی مورد نیاز برای اجرای طرح‌های صادراتی عمل کند.

10. افزایش قابلیت رقابت‌پذیری

• انجام مطالعات امکان‌ سنجی صادرات به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که با درک بهتر از شرایط بازار و رقبا، محصولات و خدمات خود را به نحوی بهینه کنند که بتوانند در بازارهای جهانی به صورت رقابتی عمل کنند. این فرآیند می‌تواند شامل بهبود کیفیت محصولات، کاهش هزینه‌ها، و بهبود خدمات پس از فروش باشد.

11. افزایش اطمینان و کاهش عدم قطعیت

• یکی از بزرگ‌ترین مزایای مطالعات امکان سنجی، افزایش اطمینان مدیریت و کاهش عدم قطعیت در تصمیم‌گیری‌های استراتژیک است. با دسترسی به داده‌ها و تحلیل‌های دقیق، شرکت‌ها می‌توانند با اعتماد به نفس بیشتری در مورد ورود به بازارهای بین‌المللی تصمیم‌گیری کنند.

12. ارتقای شهرت و اعتبار بین‌المللی

• شرکت‌هایی که به صورت حرفه‌ای و برنامه‌ریزی شده وارد بازارهای بین‌المللی می‌شوند، اغلب به عنوان شرکت‌هایی با تعهد و حرفه‌ای‌گری شناخته می‌شوند. این امر می‌تواند به بهبود شهرت و اعتبار شرکت در سطح بین‌المللی کمک کند و فرصت‌های جدیدی را برای رشد و توسعه فراهم سازد.

مثال عملی از نحوه نوشتن FS

FS مخفف Feasibility Study به معنی مطالعات امکان سنجی است. به عنوان مثال، یک شرکت تولیدکننده لوازم خانگی که قصد صادرات به بازارهای خاورمیانه دارد، ابتدا باید مطالعات امکان‌ سنجی فنی برای بررسی تجهیزات تولیدی خود انجام دهد. سپس، با تحلیل بازار و هزینه‌های مرتبط، امکان‌سنجی اقتصادی را انجام داده و با بررسی مقررات صادراتی کشور هدف، امکان‌سنجی قانونی را نیز مورد بررسی قرار دهد. در نهایت، با تحلیل زمان‌بندی و منابع عملیاتی، برنامه‌ای دقیق برای ورود به بازار تدوین کند.

نتیجه‌گیری

مطالعات امکان سنجی صادرات یکی از ابزارهای کلیدی برای کسب‌وکارهاست که به آن‌ها کمک می‌کند تا با آگاهی کامل وارد بازارهای بین‌المللی شوند. این مطالعات نه تنها خطرات را کاهش می‌دهد بلکه فرصت‌های جدیدی را نیز برای شرکت‌ها به ارمغان می‌آورد. به همین دلیل، انجام دقیق و جامع این مطالعات پیش از هرگونه تصمیم‌گیری در زمینه صادرات ضروری است. در نهایت، موفقیت در صادرات نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و استراتژی‌های مناسب است که از طریق مطالعات امکان سنجی قابل دستیابی است.