کشت فراسرزمینی به معنی کاشت انواع محصول در سایر کشورها و واردات آن به کشور مبدأ است. این ساده‌ترین تعریف از کشت فراسرزمینی است، اما آیا این عمل به همین سادگی هم انجام می‌گیرد؟ افزایش دمای جهانی بر اثر تغییرات آب‌وهوایی و تغییرات الگوهای بارشی موجب افزایش خشکسالی در جهان شده و احتمالاً اوضاع بدتر هم خواهد شد. بخش کشاورزی و دامداری نخستین و البته مهم‌ترین بخش‌هایی هستند که در کشورهای جهان تحت‌تأثیر شدید خشکسالی قرار می‌گیرند. ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. بیش از 85 درصد منابع آب کشور صرف بخش کشاورزی می‌شود و حتی امروز هم شاهد تأثیر مخرب کمبود منابع آب بر صنعت کشاورزی و دامداری کشور هستیم.
اینجاست که کارشناسان «کشت فراسرزمینی» را به‌عنوان راهبردی مناسب برای مقابله با تأثیرات بحران خشکسالی بر بخش کشاورزی کشور معرف می‌کنند. این نوع کشت، موضوعی است که طی چند سال اخیر در کشورمان مطرح شده و اکنون باتوجه‌به وقوع خشکسالی در بسیاری از استان‌ها، خشک‌شدن سفره‌های آب زیرزمینی و تأثیر آن بر وضعیت معیشتی مردم بیش از هر زمانی اهمیت پیدا کرده است. جالب است بدانید ایران تا کنون با 28 کشور جهان در زمینه کشت فراسرزمینی به‌واسطه بخش خصوصی همکاری داشته است.
مزایای کشت فراسرزمینی
مزایای کشت فراسرزمینیجلوگیری از هدررفت آب
مهم‌ترین مزیت کشت فراسرزمینی بنا به گفته کارشناسان، جلوگیری از هدررفت آب است. باتوجه‌به شدت بحران آب در کشور باید در جهت بهره‌ور کردن کشاورزی موجود و نوین‌سازی روش‌های آبیاری و کاشت محصولات آب‌بر در سایر کشورها و ایجاد کشت فراسرزمینی گام برداشت.
تأمین امنیت غذایی
مزیت دوم کشت فراسرزمینی افزایش تولید محصولات کشاورزی و آسودگی خیال از تأمین امنیت غذایی است. طبق آمار اعلامی وزارت جهاد کشاورزی، در حال حاضر بیش از ۹۰ درصد از محصولات روغنی و بخش قابل‌توجهی از برنج مصرفی کشور وارداتی است. به همین دلیل ایرادی ندارد که محصولات راهبردی مثل گندم، خوراک دام و دانه‌های روغنی به‌وسیله کشاورزان ایرانی در خارج از مرزهای کشور کشت و تولیدشده و برای تامین نیازهای داخلی مورداستفاده قرار گیرد. ضمن اینکه تبدیل فناوری و دانش به محصول، یکی دیگر از مزایای کشت فراسرزمینی به شمار می‌آید.
تنظیم قیمت مواد اولیه در بازار
به پشتوانه کشت فراسرزمینی می‌توان بخش عمده‌ای از نیازهای غذایی کشور را به‌دور از نوسانات بازارهای جهانی و بازی‌های سیاسی دولت‌ها و در قالب حمایت‌های دولتی تضمین کرد. علاوه بر تامین نیاز داخل، امکان صادرات محصول هم فراهم می‌شود. در حال حاضر زمینه‌ای زیادی زیر کشت کشورهایی مثل آمریکا، چین، ژاپن و عربستان هستند. اگرچه این کشورها محدودیت منابع ندارند؛ اما باهدف صادرات وارد عرصه سرمایه‌گذاری فراسرزمینی شده‌اند. کشورها سرمایه‌گذار برای کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل در کشورهایی اقدام به کشت می‌نمایند که خود کشور هدف یا همسایگان آن دارای نیاز باشند. کشت فراسرزمینی برای کشور ما ایران نیز درصورتی‌که بتوانند محصولات خود را تولید کرده و وارد کشور نماید هم دارای صرفه اقتصادی است و هم میتواند ایجاد اشتغال کند.
دامداری فراسرزمینی
دامداری فراسرزمینی همانند کشاورزی فراسرزمینی میتواند به تامین نیاز بازار و امنیت غذایی کمک کند. شرکتهای خصوصی با خرید زمین در کشورهای همسایه می‌توانند به حفظ منابع آبی، حفظ مراتع کشور و تنظیم قیمت گوشت در بازار داخلی تاثیر بسزایی داشته باشند.
هم اکنون عمده گوشت گرم گوسفندی از روسیه وارد ایران می‌شود. اما واردات گوشت در تمامی فصول سال ممکن نیست. از این رو دامداری فراسرزمینی یک سرمایه‌گذاری بلندمدت برای کشورمان به‌حساب می‌آید. با خرید زمین و کشتارگاه اختصاصی در کشورهایی از جمله روسیه به‌راحتی امکان توسعه دامداری ایران فراهم می‌شود. حتی انتظار می‌رود طی 5 سال ظرفیت صادراتی گوشت کشور از دامداری‌های فراسرزمینی نیز افزایش یابد.
نقش حمایت دولت از بخش خصوصی در سرمایه‌گذاری فراسرزمینی
باوجودآنکه آیین‌نامه کشت فراسرزمینی چندین‌سال است که مصوب شده، هیچ برنامه و تعهدی در این حوزه وجود ندارد.
دولت میتواند با حمایت از بخش خصوصی راه سرمایه‌گذاری را برای کشور هموار کرده و علاوه بر حفظ منابع پایه تولید و ارتقا امنیت غذایی، سایر نیازهای صنعتی کشور را نیز تامین کند. خواسته شرکتهای خصوصی در بحث کشت فراسرزمینی دو مهم است:
اول حمایت سازمانهای دولتی در راستای تخصیص امتیازات مجوزی به شرکتهای خصوصی. شرکت های خصوصی اغلب با مشکلاتی همچون محدودیت های گمرکی چه در زمان تحریم و چه در زمان غیر تحریم درگیر هستند که تشکیل یک ستاد هماهنگ بین وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صنعت معدن و تجارت میتواند یکی از بزرگترین موانع در جهت افزایش سرمایه گذاری فراسرزمینی را رف کند.
دوم هماهنگی ها در خصوص استفاده از تسهیلات تامین مالی از طرف دولت برای بخش خصوصی به این صورت که شرکت ها بتوانند با بهره گیری از نهادهای بانکی، نیاز مالی جهت کشت و سرمایه گذاری فراسرزمینی را تامین کنند.
بر اساس اصل مهم جلوگیری از وابسته شدن به یک منبع خاص، لازم است که کشت فراسرزمینی در چند کشور اجرا شود؛ چراکه تنوع کشورهای میزبان قدرت مانور ایران را در شرایط مختلف افزایش می‌دهد. البته اولویت با کشورهایی است که با ما مرز آبی دارند. در واقع، قابلیت حمل‌ونقل دریایی به دلیل سرعت بالا در حمل‌ونقل و توانایی در انتقال حجم بالای کالا، مزیتی است که باید در انتخاب کشور میزبان مدنظر قرار گیرد. از این ، پاکستان، هند، همچنین کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز از بهترین گزینه‌ها محسوب می‌شود.
بدون دیدگاه